شرکت متا اخیراً اعلام کرده است که چت‌بات‌های Copilot مایکروسافت و ChatGPT دیگر قادر به ادامه فعالیت در پیام‌رسان واتس‌اپ نخواهند بود و از ۱۵ ژانویه ۲۰۲۶ دسترسی آن‌ها متوقف می‌شود. به نظر می‌رسد این اقدام بخشی از استراتژی متا برای تضعیف رقبا و حفظ برتری خود در حوزه هوش مصنوعی باشد.
بر اساس گزارش فون آرنا، محدودیت جدید واتس‌اپ به این معنی است که شرکت‌های هوش مصنوعی دیگر نمی‌توانند از API کسب‌وکار واتس‌اپ برای ارائه و توزیع چت‌بات‌های خود استفاده کنند. در نتیجه، کوپایلت و ChatGPT مجبور شدند از این پلتفرم خارج شوند. کاربران Copilot مایکروسافت امکان انتقال چت‌های قبلی خود را نخواهند داشت، اما OpenAI به کاربران ChatGPT این امکان را می‌دهد که حساب‌های خود را متصل کرده و مکالماتشان را منتقل کنند.
متا می‌خواهد میدان را تنها در اختیار خود بگیرد
این تصمیم نشان می‌دهد که متا قصد دارد با محدود کردن دسترسی رقبا به محبوب‌ترین پیام‌رسان خود، کنترل اکوسیستم هوش مصنوعی در محیط واتس‌اپ را به‌دست گیرد. چنین رویکردی نه تنها جایگاه متا را در بازار تقویت می‌کند، بلکه رقبا را به سمت پلتفرم‌های دیگر هدایت می‌کند و فضای رقابتی را تا حد زیادی محدود می‌سازد.
حرکت متا به نوعی استراتژی سلطه‌طلبانه در بازار هوش مصنوعی محسوب می‌شود. از یک طرف، این اقدام می‌تواند تجربه کاربری یکنواخت‌تر و کنترل‌شده‌تری ایجاد کند، اما از طرف دیگر ممکن است نوآوری را کاهش دهد و کاربران را از دسترسی به گزینه‌های متنوع محروم کند. به نظرم، چنین تصمیمی بلندمدت برای اکوسیستم هوش مصنوعی مخاطراتی دارد؛ زیرا وقتی رقابت محدود شود، انگیزه توسعه فناوری و خدمات متنوع کاهش می‌یابد و کاربران در نهایت هزینه این محدودیت‌ها را خواهند پرداخت.
متا و محدودسازی رقبا؛ وقتی واتس‌اپ میدان را به خود اختصاص می‌دهد
محدودیت تازه اعلام‌شده از سوی متا شامل شرکت‌هایی نمی‌شود که از هوش مصنوعی برای خدمات پشتیبانی مشتری استفاده می‌کنند. قوانین جدید به‌طور مشخص روی چت‌بات‌هایی تمرکز دارد که خود محصول نهایی هستند و نه ابزارهایی برای ارائه خدمات دیگر. به نظر می‌رسد این اقدام با هدف قطع دسترسی مستقیم رقبای Meta AI به کاربران واتس‌اپ در سطح جهانی طراحی شده است.
این محدودیت تنها مایکروسافت و OpenAI را تحت تأثیر قرار نمی‌دهد؛ سایر شرکت‌های هوش مصنوعی مانند Perplexity که مدل‌های خود را با واتس‌اپ ادغام کرده‌اند، به‌زودی مجبور به ترک این پلتفرم خواهند شد. از نگاه متا، این تصمیم منطقی است، چرا که واتس‌اپ بیش از ۳ میلیارد کاربر در بیش از ۱۸۰ کشور دارد و کنترل دسترسی به این کاربران می‌تواند مزیت رقابتی بزرگی برای خود شرکت ایجاد کند. با این حال، چت‌بات اختصاصی متا، یعنی Meta AI، در مقایسه با رقبا نقاط ضعف مشخصی دارد و نمی‌توان آن را در سطح بهترین‌های بازار دانست. بنابراین به نظر می‌رسد که رقبای اصلی هوش مصنوعی چندان نگران خروج از واتس‌اپ نیستند و بازار همچنان برای آن‌ها فرصت‌های جایگزین فراوان دارد.
این اقدام متا نمونه‌ای از استراتژی کنترل اکوسیستم است؛ شرکتی که با محدود کردن دسترسی رقبا به یک پلتفرم پرکاربر، سعی دارد سهم بازار خود را حفظ کند. اما واقعیت این است که قدرت و کیفیت محصول نهایی نیز تعیین‌کننده موفقیت است، و Meta AI در حال حاضر نمی‌تواند جایگزین قدرتمندی برای رقبا باشد. بنابراین این حرکت بیشتر شبیه یک بازی تاکتیکی کوتاه‌مدت است و بعید به نظر می‌رسد که تأثیر بلندمدت قابل توجهی بر جایگاه جهانی شرکت‌های پیشرو در هوش مصنوعی داشته باشد.