مجله معتبر تایم در انتخابی متفاوت و معنادار، عنوان «شخصیت سال ۲۰۲۵» را نه به یک فرد، بلکه به جمعی از اثرگذارترین چهرههای دنیای فناوری اعطا کرده است؛ افرادی که تایم از آنها با عنوان «معماران هوش مصنوعی» یاد میکند. این تصمیم، بازتابی روشن از شتاب بیسابقهای است که هوش مصنوعی در بازآفرینی ساختارهای اجتماعی، اقتصادی و حتی فرهنگی جهان به خود گرفته است. تصویر روی جلد نیز گویای همین پیام است؛ جایی که چهرههایی چون جنسن هوانگ، مارک زاکربرگ و ایلان ماسک در کنار یکدیگر نشستهاند، درست مانند شورای فرماندهی یک انقلاب فناورانه.
تایم در گزارش خود، این افراد را رهبران اصلی موجی میداند که آینده فناوری را شکل میدهد. فهرست چهرههای حاضر روی جلد شامل مدیران و دانشمندانی است که هرکدام نقشی کلیدی در پیشبرد هوش مصنوعی ایفا کردهاند: جنسن هوانگ بهعنوان مغز متفکر پشت سختافزارهای قدرتمند انویدیا، مارک زاکربرگ که AI را به دل شبکههای اجتماعی برده، ایلان ماسک با پروژههای جاهطلبانه xAI، فیفی لی بهعنوان یکی از ستونهای علمی این حوزه، سم آلتمن در رأس OpenAI و خالق ChatGPT، لیسا سو مدیرعامل AMD، داریو آمودی از آنتروپیک و دمیس هاسابیس، رهبر DeepMind گوگل.
انتخاب تایم بیش از آنکه یک افتخار رسانهای باشد، هشداری نرم اما جدی است: قدرت واقعی قرن بیستویکم دیگر صرفاً در سیاست یا اقتصاد خلاصه نمیشود، بلکه در دست کسانی است که الگوریتمها را طراحی میکنند. «معماران هوش مصنوعی» نهتنها آینده فناوری، بلکه شکل تصمیمگیری، ارتباطات انسانی و حتی مفهوم کار را بازتعریف میکنند. با این حال، همانقدر که این انتخاب تحسینبرانگیز است، باید نگرانکننده هم باشد؛ چراکه تمرکز چنین قدرتی در دست تعداد محدودی از افراد و شرکتها، پرسشهای جدی درباره اخلاق، شفافیت و عدالت در عصر هوش مصنوعی بهوجود میآورد.
از کامپیوتر شخصی تا هوش مصنوعی؛ تایم و ثبت لحظههای نقطهعطف تاریخ فناوری
این نخستینبار نیست که مجله تایم بهجای یک فرد، یک جریان یا مفهوم اثرگذار را در کانون توجه قرار میدهد. پیشتر در سال ۱۹۸۲، «کامپیوتر شخصی» بهعنوان ماشین سال انتخاب شد؛ در ۲۰۰۶، «شما» نماد قدرت کاربران در عصر تولید محتوای اینترنتی لقب گرفت و در ۲۰۱۴ نیز مبارزان با بیماری ابولا بهدلیل نقش حیاتیشان در یک بحران جهانی، شخصیت سال شدند. انتخاب «معماران هوش مصنوعی» در سال ۲۰۲۵ ادامه همین سنت است؛ سنتی که بیش از چهرهها، به نقاط عطف تاریخ میپردازد.
این انتخاب بهوضوح یادآور سال ۱۹۸۲ است؛ زمانی که تایم درباره کامپیوترهای شخصی نوشت آمریکاییها با «شور و اشتیاقی گیجکننده» به استقبال این دستگاهها رفتهاند. امروز، پس از گذشت بیش از چهار دهه، همان هیجان—و شاید همان سردرگمی و ترس—اینبار پیرامون هوش مصنوعی تکرار شده است؛ فناوریای که همزمان وعده نجات و کابوس کنترلناپذیری را در ذهن جامعه تداعی میکند.
در مجموع، سال ۲۰۲۵ بهعنوان نقطهای تعیینکننده در تاریخ هوش مصنوعی ثبت شد؛ سالی که گفتوگوهای محتاطانه درباره استفاده مسئولانه، جای خود را به رقابتی تبآلود برای توسعه هرچه سریعتر این فناوری داد. به باور بسیاری از تحلیلگران، در همین سال بود که هوش مصنوعی از یک ابزار خاص و لوکس عبور کرد و به بخشی جداییناپذیر از سختافزارها، نرمافزارها و خدمات روزمره تبدیل شد؛ آنهم با سرعتی که حتی از انقلاب اینترنت و تلفنهای هوشمند نیز فراتر رفت.
انتخاب تایم بیش از آنکه صرفاً یک مرور تاریخی باشد، اعترافی صریح به تغییر توازن قدرت در جهان فناوری است. ما دقیقاً در همان لحظهای ایستادهایم که نسلهای بعدی به آن نگاه خواهند کرد و خواهند گفت «اینجا همهچیز تغییر کرد». تفاوت امروز با گذشته اما این است که هوش مصنوعی فقط ابزار نیست؛ تصمیم میگیرد، پیشنهاد میدهد و گاهی حتی جای انسان فکر میکند. اگر سال ۱۹۸۲ آغاز عصر کامپیوتر بود، ۲۰۲۵ میتواند آغاز عصری باشد که انسان باید دوباره جایگاه خود را در کنار ماشین تعریف کند.