OpenAI اخیراً پس از مدت‌ها، برای اولین‌بار از زمان عرضه GPT-2 در سال ۲۰۱۹، دو مدل زبانی بزرگ را به صورت «متن‌باز» (Open-Weight) منتشر کرد. اکنون «سم آلتمن»، مدیرعامل این شرکت، دلیل اصلی این تصمیم را آشکار کرده است: نگرانی از تسلط مدل‌های متن‌باز قدرتمند چینی بر بازار جهانی و رقابت ژئوپلیتیکی.
آلتمن در گفت‌وگو با CNBC توضیح داد که ظهور مدل‌های متن‌باز چینی، عامل تعیین‌کننده‌ای در عرضه مدل‌های GPT-OSS بوده است. او افزود: «واضح بود که اگر این اقدام را انجام نمی‌دادیم، جهان عمدتاً بر پایه مدل‌های متن‌باز چینی شکل می‌گرفت. این تنها دلیل نبود، اما نقش بسیار مهمی داشت.» انتشار مدل‌های متن‌باز مانند دیپ‌سیک سروصدای زیادی ایجاد کرد و آلتمن احتمالاً به همین مدل‌ها اشاره دارد.
این اعتراف نشان می‌دهد که تصمیم OpenAI تنها یک حرکت فنی نبوده، بلکه اقدامی استراتژیک برای محدود کردن نفوذ چین در حوزه هوش مصنوعی محسوب می‌شود. آلتمن این اقدام را بخشی از مأموریت OpenAI برای «اطمینان از اینکه هوش مصنوعی جامع به نفع تمام بشریت است» می‌داند و تأکید کرده که هدف این است که جهان بر پایه یک پشته هوش مصنوعی باز، ساخته شده در ایالات متحده و مبتنی بر ارزش‌های دموکراتیک، توسعه یابد.
انتشار مدل‌های متن‌باز OpenAI نه فقط یک اقدام فنی، بلکه یک حرکت هوشمندانه ژئوپلیتیکی است. این اقدام نشان می‌دهد که در دنیای امروز، فناوری‌های پیشرفته نه تنها ابزار علمی و تجاری، بلکه عامل مهمی در رقابت‌های استراتژیک کشورها هستند. OpenAI با این تصمیم، هم کنترل بر مسیر توسعه هوش مصنوعی را حفظ می‌کند و هم تلاش می‌کند ارزش‌های دموکراتیک و دسترسی عمومی را در این حوزه تضمین کند.
استراتژی متن‌باز OpenAI در برابر تهدید مدل‌های چینی
دو مدل جدید OpenAI که در تاریخ ۵ آگوست معرفی شدند، شامل gpt-oss-120b، مناسب برای کامپیوترهای قدرتمند، و gpt-oss-20b، قابل اجرا روی اغلب دسکتاپ‌ها و لپ‌تاپ‌ها هستند. برخلاف مدل‌های بسته‌ای مانند GPT-4 و GPT-5، کاربران می‌توانند این مدل‌های متن‌باز را به صورت لوکال اجرا کرده و برای نیازهای خود شخصی‌سازی کنند.
اوایل ۲۰۲۵، پس از آنکه استارتاپ چینی DeepSeek با مدل متن‌باز قدرتمند خود جهان را شگفت‌زده کرد، آلتمن در یک جلسه پرسش‌وپاسخ در ردیت گفته بود: «شخصاً فکر می‌کنم ما در سمت اشتباه تاریخ قرار داشته‌ایم و باید یک استراتژی متن‌باز متفاوت پیدا کنیم.» حالا به نظر می‌رسد که این استراتژی شکل واقعی به خود گرفته است؛ رویکردی که در آن OpenAI همراه با شرکت‌هایی مانند متا، تلاش می‌کند رهبری اکوسیستم هوش مصنوعی متن‌باز غربی را در برابر رقبای شرقی حفظ کند.
این حرکت OpenAI نشان‌دهنده یک تغییر مهم در رویکرد استراتژیک این شرکت است؛ جایی که نه تنها جنبه فنی اهمیت دارد، بلکه بعد ژئوپلیتیکی و رقابت جهانی با شرکت‌های شرقی نیز محور تصمیم‌گیری قرار گرفته است. انتشار مدل‌های متن‌باز باعث می‌شود کنترل فناوری پیشرفته هوش مصنوعی در دست یک اکوسیستم باز و متنوع باقی بماند و همزمان مانع از تسلط رقبای خارجی بر این حوزه شود.