مایکروسافت گامی بزرگ در دنیای پزشکی برداشته و از سامانه‌ای نوین مبتنی بر هوش مصنوعی رونمایی کرده که عملکردش در تشخیص بیماری‌ها، حتی از پزشکان انسانی نیز دقیق‌تر گزارش شده است. این فناوری نوظهور که از سوی مایکروسافت «قدم نهادن به‌سوی ابرهوشمندی در پزشکی» خوانده می‌شود، هم تحسین‌برانگیز است و هم نگرانی‌هایی در مورد آینده شغلی پزشکان ایجاد کرده است.
بر اساس گزارشی که روزنامه گاردین منتشر کرده، تیم هوش مصنوعی مایکروسافت به سرپرستی «مصطفی سلیمان» موفق به طراحی سیستمی شده‌اند که عملکرد آن به‌نوعی تقلیدی هوشمند از مشورت تیمی پزشکان متخصص است. این سیستم، بدون خستگی یا خطا، قابلیت تحلیل پیچیده‌ترین داده‌های پزشکی را دارد.
در آزمایشی گسترده، محققان بیش از ۳۰۰ پرونده پزشکی پیچیده از مجله پزشکی نیوانگلند (NEJM) را در اختیار این سیستم قرار دادند. نتیجه شگفت‌انگیز بود. «ارکستراتور تشخیصی » (Diagnostic Orchestrator)، نام این ابزار پیشرفته است؛ سیستمی که با بهره‌گیری از مدل‌های زبانی پیشرفته – از جمله مدل o3 متعلق به OpenAI – همانند یک پزشک خبره سؤالات تخصصی می‌پرسد، درخواست آزمایش می‌دهد و در نهایت به تشخیص نهایی می‌رسد.
این دستاورد نه‌تنها یک پیشرفت فناورانه محسوب می‌شود، بلکه زنگ هشداری است برای بازنگری در نقش انسان در علم پزشکی. اگرچه دقت و سرعت بالای هوش مصنوعی در تشخیص بیماری‌ها می‌تواند جان‌های بسیاری را نجات دهد، اما باید مراقب باشیم که «انسانیت» را از فرآیند درمان حذف نکنیم. شاید در آینده پزشکان بیشتر نقش ناظر و تحلیل‌گر نهایی را ایفا کنند، نه مجری تشخیص. هوش مصنوعی باید در خدمت پزشکی باشد، نه جایگزین کامل آن.
هوش مصنوعی مایکروسافت از پزشکان سبقت گرفت
نتایج به‌دست‌آمده از عملکرد سیستم هوش مصنوعی مایکروسافت، فراتر از حد انتظار بود. زمانی که این فناوری با مدل زبانی قدرتمند o3 تلفیق شد، توانست در بیش از ۸۰ درصد موارد، تشخیص درست و دقیق ارائه دهد. این در حالی است که پزشکان انسانی، هنگام بررسی همان پرونده‌ها به‌صورت انفرادی و بدون منابع کمکی، تنها در ۲۰ درصد موارد به تشخیص صحیح رسیدند.
مایکروسافت با اتکا به این آمار، ادعا می‌کند که نه‌تنها دقت این سیستم بالا است، بلکه از نظر اقتصادی نیز مقرون‌به‌صرفه‌تر عمل می‌کند. با این حال، این شرکت با تأکید بر جایگاه حرفه‌ای پزشکان، اعلام کرده که هدف اصلی این فناوری تکمیل‌کننده بودن است، نه جایگزینی نیروهای انسانی. در بیانیه رسمی مایکروسافت آمده است: «تشخیص فقط یکی از مسئولیت‌های پزشکان است؛ نقش آنها ابعاد گسترده‌تری دارد.»
شعار «مسیری به‌سوی ابرهوشمندی پزشکی» که از سوی مایکروسافت انتخاب شده، افق تحول بنیادینی را برای نظام سلامت جهانی ترسیم می‌کند. «مصطفی سلیمان»، مدیر پروژه، در همین رابطه گفته است: «واضح است که در حال ورود به دوره‌ای هستیم که در آن این سیستم‌ها ظرف ۵ تا ۱۰ سال آینده، عملکردی تقریباً بدون خطا خواهند داشت؛ موضوعی که می‌تواند فشار را از دوش بسیاری از مراکز درمانی بردارد. »
با وجود تمام این دستاوردهای قابل توجه، مایکروسافت تأکید می‌کند که این فناوری هنوز به مرحله بهره‌برداری بالینی نرسیده و برای اثبات کامل کارایی‌اش، به آزمون‌های بیشتر و متنوع‌تری نیاز دارد.
این خبر به‌روشنی نشان می‌دهد که آینده پزشکی، هوشمندتر از همیشه خواهد بود. اما باید با نگاهی واقع‌گرایانه به آن نگریست. دقت بی‌نظیر این سیستم‌ها وسوسه‌انگیز است، اما خطرِ اتکا صرف به الگوریتم‌ها را هم نباید نادیده گرفت. فناوری‌هایی از این دست، اگر درست هدایت شوند، می‌توانند پزشکان را از کارهای تکراری و تحلیلی رها کرده و آنها را برای ارتباط انسانی و تصمیم‌گیری نهایی آماده‌تر کنند. مهم این است که “انسان” در مرکز درمان باقی بماند، حتی اگر مغز محاسبه‌گر ما یک ماشین باشد.