هوش مصنوعی دیگر صرفاً یک واژه مبهم یا موضوعی محدود به فیلمهای علمی–تخیلی نیست، بلکه به بخشی جدانشدنی از زندگی روزمره ما و فرزندانمان تبدیل شده است. از دستیارهای صوتی که پرسشهای کودکان را پاسخ میدهند تا سیستمهای هوشمندی که انیمیشنهای مورد علاقهشان را پیشنهاد میکنند، همه و همه نشان میدهد نسل جدید در محیطی رشد میکند که فناوری بهطور مداوم با آنها در تعامل است.
این ارتباط همیشگی، کنجکاوی ذهنی کودکان را برمیانگیزد و آنها را به پرسشی بنیادین میرساند: «چطور ممکن است دستگاهی افکار و علایق مرا پیشبینی کند؟». خوشبختانه امروزه ابزارهای آموزشی متنوعی فراهم شدهاند که با زبانی ساده و جذاب، رمز و راز هوش مصنوعی را برای کودکان آشکار میسازند و مسیر یادگیری را به سفری پرهیجان و سرگرمکننده تبدیل میکنند. در ادامه، بهترین وبسایتهایی را بررسی خواهیم کرد که میتوانند فرزند شما را با مهارتها و دانش لازم برای ورود به دنیای هوشمند فردا آشنا کنند.
آشنایی کودکان با هوش مصنوعی در سنین پایین نه تنها یک مزیت، بلکه ضرورتی برای آینده آنان است. همانگونه که در گذشته یادگیری زبان انگلیسی یا مهارتهای رایانهای یک امتیاز محسوب میشد، اکنون درک مبانی هوش مصنوعی و نحوه کارکرد آن به یک سرمایهگذاری بلندمدت در مسیر رشد فکری و شغلی کودکان بدل شده است. اگر والدین این فرصت را جدی بگیرند، فرزندانشان نه تنها به مصرفکنندگان منفعل فناوری تبدیل نمیشوند، بلکه میتوانند در آینده جزو خالقان و نوآوران این عرصه باشند.
چرا آشنایی کودکان با هوش مصنوعی یک ضرورت است؟
آموزش مفاهیم هوش مصنوعی به کودکان تنها به آمادهسازی آنها برای مشاغل آینده محدود نمیشود؛ بلکه نقشی اساسی در پرورش نسلی خلاق، نقاد و مسئول در دنیای دیجیتال امروز ایفا میکند. این فرآیند نه تنها مهارتهای بنیادی را در آنها تقویت میکند، بلکه دیدگاهی نو نسبت به فناوری و کارکردهای آن به کودکان میبخشد؛ دیدگاهی که در تمامی ابعاد زندگی روزمره کارآمد خواهد بود.
پرورش مهارتهای حیاتی

آشنایی با هوش مصنوعی ذهن کودکان را با شیوهای عملی درگیر میسازد. هنگامی که کودکی تلاش میکند مدلی هوشمند برای تشخیص تصاویر بسازد، در واقع در حال تمرین تفکر انتقادی، حل مسئله و استدلال منطقی است. او میآموزد که یک مسئله بزرگ را به اجزای کوچکتر تقسیم کند، دادههای مرتبط را جمعآوری نماید و در نهایت نتایج بهدستآمده را تحلیل کند. چنین تجربهای او را برای مواجهه با پیچیدگیهای واقعی زندگی آمادهتر میسازد.
افزایش خلاقیت و نوآوری

برخلاف تصور رایج، فناوریهای هوش مصنوعی خلاقیت را محدود نمیسازند، بلکه بستری نو برای بروز و شکوفایی آن فراهم میکنند. کودکان میتوانند با استفاده از ابزارهای هوشمند به طراحی بازیهای تعاملی، خلق انیمیشنهای نوآورانه یا حتی نوشتن داستانهای پویا بپردازند. این تجربه به آنان نشان میدهد که فناوری تنها ابزاری برای مصرف نیست، بلکه میتواند سکویی برای آفرینش و نوآوری باشد؛ نوآوریهایی که گرچه ممکن است ساده آغاز شوند، اما زمینهساز درک مفاهیم پیچیدهتری همچون فناوریهای پیشرفته تولید محتوا و تصاویر در آینده خواهند شد.
درک عمیقتر از جهان دیجیتال

یکی دیگر از دستاوردهای مهم آموزش هوش مصنوعی، آگاهیبخشی در زمینه فناوریهای پیرامون ماست. کودکی که با الگوریتمها، دادهها و موضوعاتی همچون حریم خصوصی آشنا میشود، نگاهی نقادانه به محتوای تولیدشده توسط هوش مصنوعی پیدا خواهد کرد. این آگاهی او را از مصرفکنندهای منفعل به شهروندی دیجیتال، آگاه و مسئولیتپذیر بدل میکند؛ فردی که میتواند در برابر چالشهای دنیای مجازی با دیدی روشن تصمیمگیری کند.
آیندهای که در آن کودکان با دانش هوش مصنوعی بزرگ شوند، آیندهای هوشمندتر، مسئولانهتر و خلاقانهتر خواهد بود. اگر والدین این فرصت را از همان سنین پایین جدی بگیرند، نسل آینده نه تنها مصرفکننده ابزارهای دیجیتال نخواهد بود، بلکه به طراحان و سازندگان آینده تبدیل خواهد شد. در دنیایی که فناوری روزبهروز بیشتر با زندگی ما عجین میشود، چنین مهارتی نه یک انتخاب، بلکه ضرورتی انکارناپذیر است.
۷ پلتفرم پیشرو برای آموزش هوش مصنوعی به کودکان

انتخاب ابزار مناسب، نخستین و اساسیترین گام در مسیر آموزش هوش مصنوعی به فرزندان است. پلتفرمهایی که در این مسیر معرفی میشوند، بر اساس یک روند آموزشی منظم و هدفمند طراحی شدهاند؛ از مفاهیم ساده و پایهای گرفته تا کاربردهای پیشرفتهتر. به این ترتیب، والدین میتوانند با اطمینان خاطر، فرزندان خود را در سفری آموزشی هدایت کنند که نه تنها جذاب، بلکه آموزنده و آیندهساز خواهد بود.
PBS Kids ScratchJr : آغاز راه برای خردسالان (ویژه گروه سنی ۵ تا ۸ سال)

این اپلیکیشن رایگان نقطه شروعی بینظیر برای آشنایی کودکان با مفاهیم اولیه برنامهنویسی است. هرچند ScratchJr مستقیماً یک ابزار هوش مصنوعی محسوب نمیشود، اما با آموزش اصولی همچون توالی، الگوریتمها و روابط علت و معلولی، زیرساخت ذهنی لازم را برای درک بهتر مفاهیم پیچیدهتر در آینده فراهم میسازد. کودکان با استفاده از بلوکهای رنگارنگ کدنویسی و شخصیتهای دوستداشتنی کارتونی، قادر خواهند بود داستانها و بازیهای تعاملی خود را بسازند. این تجربه نه تنها قوه خلاقیت آنان را شکوفا میکند، بلکه آنها را با نخستین قدمهای تفکر محاسباتی آشنا میسازد.
ScratchJr نمونهای روشن از این واقعیت است که آموزش هوش مصنوعی و برنامهنویسی لزوماً نباید خشک و پیچیده باشد. ترکیب بازی، رنگ و داستانپردازی با مفاهیم آموزشی، کودکان را به شکلی ناخودآگاه درگیر یادگیری میکند. این سبک آموزش باعث میشود علاقه به فناوری از همان سنین پایین در ذهن کودک ریشه بدواند؛ ریشهای که بعدها میتواند به درختی تنومند از خلاقیت، نوآوری و مهارتهای تخصصی تبدیل شود.
Scratch : زمین بازی خلاقیت برای نسل جوان (ویژه گروه سنی ۸ تا ۱۶ سال)

Scratch که توسط آزمایشگاه رسانهای MIT طراحی و توسعه یافته، امروزه به بزرگترین جامعه کدنویسی خلاق در جهان برای کودکان و نوجوانان تبدیل شده است. این پلتفرم آموزشی رایگان با رابط کاربری ساده و مبتنی بر بلوکهای گرافیکی، این امکان را فراهم میآورد که کاربران بدون نیاز به درگیری با پیچیدگیهای دستورات متنی، به خلق بازیها، انیمیشنها و پروژههای تعاملی بپردازند. افزون بر این، Scratch از طریق بخش آزمایشی خود با عنوان Scratch Lab ارتباطی جذاب با دنیای هوش مصنوعی برقرار میکند. در این بخش، افزونههایی همچون Face Sensing به کودکان اجازه میدهند پروژههای خود را به گونهای طراحی کنند که به حرکات صورت کاربر واکنش نشان دهند. این قابلیت نه تنها تجربهای سرگرمکننده فراهم میآورد، بلکه فرصتی ارزشمند برای درک عملی مفاهیم پایهای هوش مصنوعی و آشنایی با محدودیتهای آن ایجاد میکند.
Scratch یکی از خلاقانهترین ابزارهای آموزشی برای کودکان است؛ زیرا مرز میان بازی و یادگیری را از بین میبرد. این پلتفرم نشان میدهد که آموزش فناوری و حتی مفاهیم هوش مصنوعی لزوماً نیازمند محیطی خشک و رسمی نیست. تجربهای که Scratch در اختیار کودک قرار میدهد، نوعی تمرین آزاداندیشی و ابداع است؛ جایی که دانشآموز نه صرفاً بهعنوان مصرفکننده، بلکه بهعنوان خالق وارد میدان میشود. این همان نقطهای است که آیندهسازان فردا از امروز پرورش مییابند.
Code.org : مسیری نظاممند برای پرورش نسل دیجیتال (ویژه گروه سنی ۵ تا ۱۸ سال)
Code.org یک سازمان غیرانتفاعی برجسته است که با هدف democratize کردن (گسترش دسترسی همگانی) علوم کامپیوتر ایجاد شده و محتوای آموزشی خود را از سطح مهدکودک تا پایان دبیرستان بهصورت رایگان در اختیار دانشآموزان قرار میدهد. این پلتفرم با رویکردی منظم و گامبهگام طراحی شده و از ویدئوهای کوتاه آموزشی، بازیهای معمایی و تمرینهای تعاملی برای انتقال مفاهیم استفاده میکند. ساختار آموزش در Code.org به گونهای است که کودکانی که علاقهمند به یادگیری نظاممند هستند، میتوانند با آرامش و انسجام بیشتری مفاهیم را درک کنند. افزون بر این، دورههای ویژهای در زمینه هوش مصنوعی در چارچوب برنامه درسی این پلتفرم گنجانده شده که به کودکان کمک میکند پایههای اصلی این فناوری را بیاموزند و آن را در بستر وسیعتری از علوم کامپیوتر تجربه کنند.
Code.org با ساختار منظم و گسترده خود میتواند بهویژه برای کودکانی که به یادگیری طبقهبندیشده و هدفمند علاقه دارند، بستری بینظیر باشد. این پلتفرم نشان میدهد که آموزش هوش مصنوعی نباید صرفاً به ابزارهای تفننی یا تجربی محدود شود، بلکه میتوان آن را در قالب یک برنامه درسی جامع و اصولی نیز دنبال کرد. چنین رویکردی به کودکان کمک میکند تا نهتنها با مفاهیم آشنا شوند، بلکه درک عمیقتری از ارتباط میان هوش مصنوعی و دیگر شاخههای علوم کامپیوتر پیدا کنند؛ موضوعی که میتواند آینده تحصیلی و شغلی آنان را تحت تأثیر قرار دهد.
Tynker : یادگیری کدنویسی از مسیر بازی و تجربه (ویژه گروه سنی ۵ تا ۱۸ سال)

Tynker یکی از محبوبترین پلتفرمهای آموزشی در حوزه برنامهنویسی است که با رویکردی کاملاً بازیمحور، کودکان و نوجوانان را به دنیای کدنویسی جذب میکند. این پلتفرم بهگونهای هوشمندانه طراحی شده که میان کدنویسی بلوکی و زبانهای برنامهنویسی واقعی مانند Python و JavaScript پلی ارتباطی ایجاد کند. آنچه Tynker را از دیگر ابزارها متمایز میسازد، ارائه دورههای تخصصی در زمینه هوش مصنوعی و یادگیری ماشین است. کودکان در این فضا میتوانند پروژههایی مانند ردیابی چهره (Face Tracking) یا پردازش زبان طبیعی (NLP) را تجربه کنند و با کاربردهای ملموس هوش مصنوعی به شیوهای سرگرمکننده و تعاملی آشنا شوند. این فرآیند نهتنها یادگیری را جذاب میسازد، بلکه به کودک نشان میدهد که مفاهیم هوش مصنوعی چگونه در زندگی واقعی به کار گرفته میشوند.
قدرت اصلی Tynker در این است که یادگیری را از حالت نظری خشک خارج کرده و آن را به تجربهای زنده و ملموس بدل میکند. ترکیب بازی، خلاقیت و فناوری در این پلتفرم باعث میشود کودکان بدون احساس فشار یا اجبار، وارد مسیری شوند که در آینده میتواند به مهارتهای حرفهای و حتی شغلی منجر شود. این سبک آموزش بهویژه برای نسلی که با بازیهای دیجیتال بزرگ شدهاند، روشی طبیعی و کارآمد است؛ روشی که آینده یادگیری علوم کامپیوتر و هوش مصنوعی را روشنتر و جذابتر میکند.
Machine Learning for Kids : مربی شخصی هوش مصنوعی برای کودکان (مناسب برای تمام سنین با راهنمایی)

Machine Learning for Kids یک ابزار رایگان و منحصر به فرد است که به کودکان امکان میدهد مفاهیم یادگیری ماشین را بهصورت عملی و ملموس تجربه کنند. برخلاف بسیاری از پلتفرمها که تمرکز اصلیشان بر کدنویسی است، هدف این برنامه این است که به کودکان نشان دهد یک سیستم هوش مصنوعی چگونه «یاد میگیرد». فرآیند یادگیری در این پلتفرم با جمعآوری دادههای آموزشی آغاز میشود؛ برای مثال، کودک مجموعهای از جملات شاد و غمگین را به مدل ارائه میدهد و سپس مدل را آموزش میدهد. در ادامه، مدل آموزشدیده را میتوان در محیطهایی مانند Scratch یا Python به کار گرفت. پروژههایی همچون تشخیص احساسات متن یا درک دستورات صوتی، تجربهای عملی و تعاملی در اختیار کودک قرار میدهد و درکی عمیق و شهودی از عملکرد واقعی هوش مصنوعی فراهم میسازد.
Machine Learning for Kids یکی از قویترین ابزارها برای پرورش تفکر انتقادی و مهارتهای تحلیلی در کودکان است. تجربه عملی و ملموس این پلتفرم باعث میشود کودک نه فقط مفاهیم را حفظ کند، بلکه با چرخه واقعی یادگیری ماشین آشنا شود و بتواند ارتباط میان دادهها، آموزش مدل و خروجی هوش مصنوعی را درک کند. این نوع آموزش به رشد درک شهودی و خلاقیت کودکان کمک میکند و آنها را برای مواجهه با چالشهای پیچیده دنیای دیجیتال آماده میسازد.
: Cognimates تجربه برنامهنویسی رباتهای هوشمند برای کودکان (ویژه گروه سنی ۷ تا ۱۰ سال)
Cognimates، که توسط آزمایشگاه رسانهای MIT توسعه یافته، یک پلتفرم متنباز و آموزشی است که با هدف دسترسپذیر کردن مفاهیم هوش مصنوعی برای کودکان کمسنوسال طراحی شده است. محور اصلی این پلتفرم، برنامهنویسی و تعامل با رباتهای اجتماعی است. کودکان میتوانند با استفاده از رابط برنامهنویسی بصری، رباتهای فیزیکی را کنترل کرده، بازیهای تعاملی بسازند و مدلهای سادهی هوش مصنوعی را آموزش دهند. این تجربه مفاهیم انتزاعی هوش مصنوعی را به شکل ملموس و عملی ارائه میکند؛ وقتی کودک به رباتی دستور میدهد و واکنش آن را در دنیای واقعی مشاهده میکند، پیوند میان کد و رفتار هوشمند در ذهن او به شکلی عمیق و ماندگار تثبیت میشود.
Cognimates نمونهای بینظیر از این است که چگونه آموزش هوش مصنوعی میتواند از فضای دیجیتال صرف فراتر رود و به تجربهای فیزیکی و واقعی تبدیل شود. مشاهده مستقیم واکنش ربات، ارتباط مفاهیم انتزاعی با واقعیت را برای کودک ملموس میکند و حس کنجکاوی و خلاقیت او را تحریک مینماید. این نوع آموزش نه تنها مهارتهای فنی کودک را پرورش میدهد، بلکه درک عمیقتری از اثرگذاری فناوری و مسئولیتهای مرتبط با آن ایجاد میکند.
RoboMind Academy : تقویت منطق رباتیک و تفکر الگوریتمی (ویژه گروه سنی ۸ تا ۱۷ سال)

RoboMind Academy یک پلتفرم آموزشی منحصربهفرد است که بر توسعه تفکر الگوریتمی کودکان و نوجوانان از طریق کنترل رباتهای مجازی تمرکز دارد. این برنامه از زبان اسکریپتنویسی ساده و قابلفهمی استفاده میکند که بهخوبی پلی میان کدنویسی بلوکی و زبانهای برنامهنویسی پیچیدهتر ایجاد میکند. دانشآموزان با حل مسائل عملی، مانند مسیریابی در مازها یا جابهجایی اشیا، مفاهیم پایهای برنامهنویسی و منطق الگوریتمی را تجربه میکنند. اگرچه RoboMind بهعنوان یک پلتفرم کامل آموزش هوش مصنوعی مطرح نیست، اما در آموزش تفکر الگوریتمی که یکی از ستونهای اصلی هوش مصنوعی به شمار میرود، نقش بسیار مؤثری دارد و کودکان را برای درک مفاهیم پیشرفتهتر آماده میسازد.
نقطه قوت RoboMind در این است که آموزش برنامهنویسی و منطق را به شکل عملی و ملموس ارائه میکند. تجربه مستقیم حل چالشها و مشاهده نتایج در محیط رباتیک، نه تنها مهارتهای فنی کودک را تقویت میکند، بلکه توانایی تفکر انتقادی و الگوریتمی او را نیز پرورش میدهد. این نوع آموزش پایهای محکم برای ورود به دنیای هوش مصنوعی و فناوریهای پیشرفته ایجاد میکند و کودکان را با لذت و کنجکاوی در مسیر یادگیری نگه میدارد.
جدول مقایسه پلتفرمهای هوش مصنوعی برای کودکان
برای انتخاب سریع و آسان پلتفرم مناسب، اطلاعات کلیدی هر یک از ابزارهای معرفیشده در جدول زیر گردآوری شده است. این جدول به والدین و مربیان کمک میکند تا بر اساس سن کودک، علاقه و هدف آموزشی، بهترین گزینه را بیابند.
| نام پلتفرم | گروه سنی هدف | تمرکز اصلی | هزینه | مناسب برای… |
| PBS Kids ScratchJr | 5-8 | مقدمات کدنویسی از طریق داستانسرایی | رایگان | اولین قدم برای کودکان خردسال |
| Scratch | 8-16 | برنامهنویسی بصری و خلاقیت آزاد | رایگان | پروژههای خلاقانه و آشنایی با جامعه کدنویسی |
| Code.org | 5-18 | آموزش ساختاریافته علوم کامپیوتر | رایگان | یادگیری گامبهگام و مبتنی بر برنامه درسی |
| Tynker | 5-18 | یادگیری کدنویسی مبتنی بر بازی | اشتراکی (دارای نسخه رایگان) | کودکانی که به بازی و سرگرمی علاقهمندند |
| Machine Learning for Kids | 6+ | آموزش عملی مدلهای یادگیری ماشین | رایگان | درک عمیق و عملی نحوهی کارکرد هوش مصنوعی |
| Cognimates | 7-10 | برنامهنویسی رباتهای هوشمند و فیزیکی | رایگان (متنباز) | یادگیری تعاملی و ملموس مفاهیم هوش مصنوعی |
| RoboMind Academy | 8-17 | آموزش منطق الگوریتمی با ربات مجازی | اشتراکی (دارای نسخه رایگان) | تقویت تفکر الگوریتمی و آمادگی برای کدنویسی متنی |
این جدول یک ابزار بسیار مفید برای والدین و مربیان است، زیرا با یک نگاه میتوانند سن کودک، علاقه و هدف آموزشی او را با امکانات هر پلتفرم تطبیق دهند. این جمعبندی به انتخابی آگاهانه و هدفمند منجر میشود و باعث میشود کودکان از همان ابتدا با ابزارهایی آشنا شوند که مناسب سطح توانایی و شیوه یادگیری آنهاست. چنین رویکردی نه تنها تجربه آموزشی را لذتبخش میکند، بلکه پایهای محکم برای رشد مهارتهای هوش مصنوعی و برنامهنویسی در آینده ایجاد مینماید.
چگونه بهترین پلتفرم هوش مصنوعی را برای فرزند خود انتخاب کنیم؟

انتخاب بهترین ابزار هوش مصنوعی برای کودک، به معنای یافتن پیشرفتهترین پلتفرم نیست؛ بلکه هدف اصلی، پیدا کردن گزینهای است که متناسب با سن، علاقه و سبک یادگیری فرزندتان باشد. با در نظر گرفتن چند معیار کلیدی میتوان این تصمیم را بهصورت هوشمندانه و مؤثر گرفت:
- توجه به سن و تجربه کودک: مسیر یادگیری را گامبهگام برنامهریزی کنید. برای کودکان خردسال، شروع با ابزارهایی مانند PBS Kids ScratchJr یا Scratch منطقیتر از ورود مستقیم به پلتفرمهای پیشرفته مانند Machine Learning for Kids است.
- در نظر گرفتن علایق کودک: حفظ انگیزه کودک در گرو پیوند یادگیری با علاقه اوست. اگر کودک عاشق بازی است، Tynker انتخابی ایدهآل خواهد بود و اگر داستانسرایی را دوست دارد، Scratch امکانات گسترده و جذابی برای او فراهم میکند.
- شناخت سبک یادگیری: برخی کودکان در محیطهای باز و خلاق مانند Scratch بهتر یاد میگیرند، در حالی که برخی دیگر به ساختار و راهنمایی گامبهگام Code.org نیاز دارند. شناخت این تفاوتها به شما کمک میکند پلتفرمی متناسب با شخصیت کودک انتخاب کنید.
- مشارکت والدین: حضور فعال والدین در فرآیند یادگیری نقش تعیینکنندهای دارد. با همراهی کودک در پروژهها، پرسیدن سوالات و گفتگو درباره مفاهیم و جنبههای اخلاقی هوش مصنوعی، تجربه یادگیری غنیتر میشود و فرصتهای گفتگوی سازنده درباره دنیای دیجیتال فراهم میآید.
کلید موفقیت در آموزش هوش مصنوعی به کودکان، انتخاب پلتفرمی است که هم با سن و سطح توانایی آنها هماهنگ باشد و هم علایق و سبک یادگیریشان را در نظر بگیرد. مشارکت والدین نیز این مسیر را به تجربهای تعاملی و لذتبخش تبدیل میکند و کودکان را نه تنها با مفاهیم هوش مصنوعی آشنا میکند، بلکه مهارت تفکر انتقادی و درک مسئولیتهای دیجیتال را نیز در آنها پرورش میدهد.
جمعبندی: آمادهسازی نسل آینده برای دنیای هوشمند

آشنا کردن کودکان با هوش مصنوعی، بیش از هر چیز، یک سرمایهگذاری ارزشمند برای آینده آنها محسوب میشود. هدف اصلی این آموزش تربیت برنامهنویسان حرفهای در سنین پایین نیست، بلکه فراهم کردن مهارتهایی چون تفکر انتقادی، خلاقیت و درک عمیق از فناوریهایی است که جهان اطرافشان را شکل میدهد. همانطور که مشاهده کردیم، ابزارهای آموزشی متنوع، جذاب و اغلب رایگانی در دسترس هستند که امکان شروع این سفر یادگیری را برای هر خانوادهای فراهم میکنند. با انتخاب پلتفرم مناسب و حضور فعال والدین در مسیر آموزش، میتوان کودکان را از مصرفکنندگان منفعل فناوری به خالقان خلاق و نوآور در دنیای هوشمند فردا تبدیل کرد.
اهمیت آموزش هوش مصنوعی به کودکان نه تنها در آمادهسازی آنها برای مشاغل آینده بلکه در پرورش ذهنهای خلاق و منتقد نهفته است. وقتی کودکان از همان ابتدا با مفاهیم هوش مصنوعی آشنا میشوند، یاد میگیرند فناوری را نه فقط مصرف کنند، بلکه آن را بسازند، تحلیل کنند و بهبود دهند. این رویکرد باعث میشود نسل آینده، نه تنها آماده مواجهه با دنیای دیجیتال باشد، بلکه بتواند فعالانه آن را شکل دهد و نوآوریهای جدید خلق کند.
